İş Zekası (Business Intelligence) Nedir?

Merhaba arkadaşlar, ilk yazımda iş zekası kavramını ve bu kavrama ilişkin açıklamaları derledim. Keyifli okumalar dilerim.

İş zekası kavramı ilk olarak 1958 yılında IBM araştırmacısı Hans Peter Luhn tarafından yazılan bir makalede ortaya atılmıştır. Hans Peter bu kavramı “the ability to apprehend the interrelationships of presented facts in such a way as to guide action towards a desired goal” olarak tanımlamıştır. Kısaca özetlemek gerekirse; ulaşılmak istenen hedefe doğru ilerlemek için bir aksiyon kılavuzu gibi içerisinde sunulan gerçeklerin birbirleriyle olan ilişkisini kavrama yeteneği olarak tanımlanabilir.

Günümüzde ise bu kavram teknolojinin ve şirketlerin değişimiyle birlikte yukarıda belirttiğimiz açıklamadan farklı olarak tanımlanabilir. Şöyle ki karar destek sistemleri ile birlikte gelişmekte ve büyümekte olan bu kavram; farklı boyutlardaki ve farklı yapılardaki ham veriyi işleyip bu veriyi kullanışlı ve anlamlı hale getirerek şirketlerin karar alma süreçlerine yardımcı olmak için geliştirilen yöntemlerin bütününe verdiğimiz isimdir. Türkçe’de intelligence sözcüğünün asıl karşılığı olan istihbarat kelimesi de tam olarak bu noktaya değinmektedir.

İş Zekasının Sağladığı Avantajlar Nelerdir?

Günümüzde şirketlerin BI teknolojilerini ve araçlarını kullanmak istemesinin birçok farklı nedeni vardır. Bu nedenlerden bazıları;

Şirketlerin veriye dayalı daha etkili ve güvenilir kararlar almasını sağlamak.
Daha hızlı bir şekilde analiz ve raporlama yapabilmek.
Veri kalitesini arttırmak.
Maliyetleri düşürmek.
Çalışan verimliliğini arttırmak.
Zamandan tasarruf edebilmek.

İş Zekası Alanında Çalışmak İsteyenlerin Bilmesi Gereken Temel Kavramlar

İş zekası uzmanı bir şirketin operasyonlarının kâr durumunu arttırabilmek amacıyla sistemler geliştiren ve bu sistemlerin uygulanmasını sağlayan kişiler olarak adlandırılır. Bu kişilerin bilmesi ve hakim olması gereken yetkinliklerden bazıları ise aşağıda sıralanmıştır. Sonraki yazılarımızda bu kavramların ve yetkinliklerin detaylarına değineceğiz.

ETL (Extract-Transform-Load) Süreçleri.
OLAP (Online Analytical Processing) Çevrimiçi Analitik Süreçler.
Veri Madenciliği (Data Mining).
Veri Ambarı (Data Storage).
Veri Tabanı Yönetimi Sistemleri (Database Management Systems).
Veri Modelleme ve Görselleştirme (Data Modelling).
SQL, Python ve / veya C / C ++ Programlama Dili Yeterliliği.
Problem Çözme Yeteneği (Problem Solving Methods).
İletişim ve işbirliği yeteneklerinin gelişmiş olması (Communication and Collaboration).
Dashboard ve Raporlama (Dashboard and Reporting).

İş Zekası Analistinin Görev Tanımı

İş zekası analisti yukarıda belirtmiş olduğumuz kavramlara hakim olmalı ve sürekli değişen teknoloji çağında kendini güncel tutmayı sağlayabilmelidir. İş zekası analistinin üstlenmesi gereken görev ve sorumlulukların bir kısmına değinmek istiyorum.

Genel olarak iş zekası analistinin üstlendiği görevler şirketten şirkete farklılık gösterse de onlar sıklıkla şu problemleri çözmek durumunda kalır;

Müşteri verileri toplanırken incelemek ve doğrulamak.
Verilerin veri ambarına dağıtımını denetlemek.
Verilerin toplanması ve analizi için politika ve prosedürler geliştirmek.
Yeni veri tedarik ve işleme programları oluşturmak.
Büyük veri kullanım durumlarından yararlanmayı mümkün kılan yazılım ve donanım yükseltmelerini dağıtmak için BT departmanıyla işbirliği yapmak.
Analitik ve ölçüm sonuçlarını izlemek.
Yeni veri analizi metodolojilerini uygulamak ve bu konuda çalışmalar gerçekleştirmek.
Veri toplama ve kullanımın bütünlüğünü sağlamak.
Anormallikleri belirlemek ve anlamak için veri profili oluşturmak.